Pentax 100 SDUF II
Poniżej postaram się przedstawić moje wrażenia z dotychczasowego używania refraktora apochromatycznego o średnicy obiektywu 100mm – Pentax SDUF II, który posiadam już od dobrych kilku miesięcy. Czasami mam wrażenie, że to wcale nie jest teleskop a jedynie obiektyw fotograficzny o stałej światłosile.
Kilka danych technicznych
Średnica obiektywu: 100 mm
Ogniskowa: 400 mm
Zdolność rozdzielcza: 0,8 arc sekundy
Ciężar tubusa: ok. 4 kg
Długość (z osłoną dew shield): 49,2 cm
Ciężar z futerałem: ok. 6,5 kg
Futerał i ogólny wygląd
Pentax 100 SDUF II sprzedawany jest w solidnej i sztywnej walizeczce pełniącej rolę futerału. Jak niewielkie są jej rozmiary pokazuje powyższe zdjęcie, gdzie jako punktu odniesienia dla oszacowania wielkości walizeczki wykorzystałem opakowanie po płycie CD. Wewnątrz futerał posiada odpowiednie wsporniki, na których spoczywa tubus refraktora zapobiegając jego przesuwaniu się wewnątrz futerału podczas transportu (zapobiegając tym samym możliwości uszkodzenia lub otarcia tubusa).
Odrośnik Pentaxa 100 SDUF II jest dość krótki i nie jest wysuwany. Istnieje możliwość jego odkręcenia, jednak przy całkowitej długości całego refraktora razem z odrośnikiem (poniżej 50 cm) nie ma potrzeby zdejmowania odrośnika nawet do transportu. Jeśli chodzi natomiast o jego długość to używanie grzałki nałożonej na odrośnik całkowicie zapobiega zaparowywaniu obiektywu.
Tubus wykonany jest niezwykle starannie i pięknie polakierowany. W każdym razie z zewnątrz Pentax 100 SDUF II jest jasnego koloru, co może mieć znaczenie przy obserwacjach czy też fotografowaniu w dzień (nie będzie nagrzewał się na słońcu). Teleskop posiada wyciąg helikalny, co początkowo postrzegałem jako znaczącą wadę tego refraktora, jednak obecnie mogę się o nim wypowiadać jedynie w samych superlatywach.
Optyka
Obiektyw Pentaxa 100 SDUF II to konstrukcja dwuelementowa w oparciu o szkło SD (o niskiej dyspersji), jednak cały refraktor to układ 4 elementowy gdyż teleskop posiada wbudowany reduktor ogniskowej (ang. focal reducer – RF) i wypłaszczacz pola (ang. field flattener - FF), które powodują, że Pentax SDUF II cechuje bardzo duża jak na refraktor apochromatyczny światłosiła - F4 (i stąd właśnie wątpliwości czy to jest jeszcze refraktor czy już obiektyw fotograficzny). Jak wygląda RF/FF w Pentaxie pokazuje poniższa fotografia.
Tubus
Wydaje mi się, że tubus refraktora został wykonany z jakiegoś sztywnego tworzywa. Całość jest niezwykle sztywna i estetycznie wykonana (można powiedzieć, że wręcz cukierkowo).
Wyczernienie tubusa w środku zostało wykonane bardzo dokładnie, co widać na zdjęciu powyżej. Zapewnia to brak jest jakichkolwiek odblasków i zachowany jest maksymalny kontrast nawet przy obserwacjach w pobliżu jasnych obiektów poza polem widzenia teleskopu. Gdyby odrośnik był trochę dłuższy można byłoby powiedzieć, że tutaj lepiej już być nie może.
Aby zaprezentować jak niewielkie rozmiary ma tubus wraz z obejmą postawiłem obok Pentaxa szukacz (no dobra, to jest trochę większy szukacz – Takahashi 11x70, ale szukacz).
Wyciąg
Wyciąg w Pentaxie jest jego bardzo silną stroną. Z uwagi na fakt, ze jest to wyciąg helikalny, zapewnia bardzo dokładną regulację ostrości i nie ma potrzeby aby był to wyciąg dwubiegowy (z mikroregulacją) jak w niektórych refraktorach z klasycznym wyciągiem. Przy wyciągu znajduje się skala pomagająca określić punkt najlepszej ostrości również w postaci liczbowej, przy czym powtarzalność ustawiania ostrości w oparciu o wskazania skali wyciągu jest bardzo duża. W zasadzie, po zapisaniu dla danego okularu, wartości dla punktu najlepszej ostrości, ustawiając ponownie ostrość dla tego okularu można oprzeć się o wartości liczbowe ze skali i mamy pewność, ze ostrość ustawiona jest idealnie jak poprzednio. Jak ważne i jak trudne jest bardzo precyzyjne ustawienie ostrości wiedzą osoby, które posiadają teleskopy o dużej światłosile (F4-F5).
Aby mieć możliwość zdalnego ustawiania ostrości zamontowałem do wyciągu Pentaxa motofocus (Robofocus).
Obserwacje wizualne
No właśnie, pojawia się pytanie czy tego typu refraktor jest przeznaczony do obserwacji wizualnych ? A dlaczegóżby nie – można odpowiedzieć pytaniem na pytanie. Oczywiście obserwacje wizualne są jak najbardziej możliwe. Miałem przyjemność obserwowania na przykład Saturna z powiększeniem prawie 150x i obraz w okularze był bardzo dobry, bez jakichkolwiek aberracji. Przy tak krótkiej ogniskowej, jaką dysponuje Pentax 100 SDUF II, zastosowanie większych powiększeń wymaga jednak krótkich okularów lub stosowania różnego rodzaju soczewek wydłużających ogniskową (Barlowa lub Powermaty). W zasadzie to nie po to chyba producent redukował ogniskową aby ją później nadmiernie przedłużać ? Odpowiedź na to pytanie jest tym razem twierdząca gdyż zastosowanie powiększeń znacznie powyżej 150x zaczyna jednak degradować obraz. Czyli obserwować wizualnie oczywiście można (nawet czasem nawet należy) jednak prawdziwym przeznaczeniem refraktora o światłosile F4 jest fotografowanie.
Astrofotografia
Wydaje mi się, a wręcz jestem pewny, że właśnie do tego celu zaprojektowany i wyprodukowany został ten refraktor. Nie może być przecież inaczej skoro jest to światłosilny refraktor (F4) i do tego zapewniający płaskie pole dla kadru 6x4,5cm. Ja fotografuję Pentaxem 100 SDUF II z wykorzystaniem Canona 5D, a więc aparatu cyfrowego o chipie wielkości 36x24mm (tzw. pełny format). Jednak ze względu na swoja światłosiłę, aby efekty fotografowania z Canonem były zadowalające potrzebne jest naprawdę ciemne niebo. Zrobione przeze mnie kiedyś próby, na zaświetlonym niebie pod Warszawą wykazały, że już po ok. 1 minucie naświetlania na zdjęciu można zaobserwować duże gradienty od zanieczyszczenia światłem (ang. light polution). Jednakże pod ciemnym Bieszczadzkim niebem – Roztoki Górne – Pentax 100 SDUF II pozwala na uzyskanie naprawdę dużego zasięgu (nawet na ISO400 i przy ekspozycji 5 minut rejestrują się galaktyki o jasności ponad 16-17 magnitudo).
Do recenzji wybrałem kilka ostatnich zdjęć zrobionych Pentaxem 100 SDUF II a mam nadzieję, że wiele innych będzie można za jakiś czas zobaczyć na mojej stronie (dla przypomnienia www.astrophotography.pl).
Mgławice Laguna (M i Koniczynka (M20) wraz przyległościami:
http://www.astrophotography.pl/dso/lagu ... 6_1024.jpg
M31:
http://www.astrophotography.pl/dso/m31/ ... 6_1024.jpg
Double Cluster (NGC869 i NGC884):
http://www.astrophotography.pl/dso/doub ... 6_1024.jpg
M11:
http://www.astrophotography.pl/dso/m11/ ... 6_1024.jpg
Podsumowanie
Pentax 100 SDUF II to wyspecjalizowany do astrofotografii (i chyba również fotografii dziennej) refraktor apochromatyczny. Producent oddaje w ręce użytkownika znakomity instrument o olbrzymim płaskim polu fotograficznym, którego grzechem byłoby nie wykorzystywać, co też zamierzam czynić, jeśli tylko będę miał sposobność. Pomimo optymalizacji konstrukcji pod kątem fotografii refraktor ten nadaje się także do obserwacji wizualnych.