Obiekt Tygodnia 18.02.2015 - Tokyo 994 (Barnard 9-11-13)

PostPanasmaras | 18 Lut 2015, 19:51

Są na niebie miejsca, które zwyczajnie potrafią zaskoczyć. Kiedy parę lat temu, u początku mej przygody z obserwacjami wizualnymi, Don Pablito postanowił mnie zagiąć ze znajomości nieba, rzucił jedno słówko: pokaż coś w Żyrafie. Cóż, wtedy cuda w rodzaju Kaskady Kemble’a, kilku dość znanych żyrafich galaktyk czy nawet jej jasnych gromad otwartych były dla mnie jeszcze nieodkryte. Ale nawet po tym, jak w końcu zapoznałem się z tymi obiektami, Żyrafa miała dla mnie jeszcze jedną niebagatelną niespodziankę: ciemną mgławicę - i to jaką! Jedną z najwyraźniejszych na całym zimowym niebie.
Ktoś może zapyta - ale jak to? Przecież aby ciemna mgławica była widoczna, musi za nią coś świecić w tle - jasna mgławica lub Droga Mleczna. Cóż, chociaż obserwator żadnej z nich się w Żyrafie nie spodziewa, ta druga zahacza dość jasnym obłokiem gwiezdnym o południowo-zachodni kraniec konstelacji, przy granicy z Perseuszem. Jeśli do tego dodamy jedną z gęstszych smug pyłowych na niebie, otrzymamy piękny i wyraźny obiekt.
Obiekt Tygodnia 18.02.2015 - Tokyo 994 (Barnard 9-11-13): tokyo994.jpg

źródło: http://aam.8mag.net/coppermine/displayimage.php?pid=287

Obłoki molekularne znajdujące się w tym rejonie tworzą kilka nakładających się grup i planów, dość hojnie obdarowując ten fragment ramienia galaktycznego młodymi asocjacjami gwiazdowymi, z których najbardziej znaną jest Per OB3, znana także jako Gromada Alfy Persei lub Melotte 20. Bohaterka naszego Obiektu Tygodnia leży na jednym z bliższych planów, wchodząc w skład Pasa Goulda - pierścienia jasnych gwiazd dostrzeżonego i wyodrębnionego jeszcze w XIX wieku. Należą doń takie jasne słońca jak choćby Antares wraz z Asocjacją Skorpiona-Centaura, młode, niebieskie gwiazdy Oriona z lśniącym Rigelem na czele, wspomniana już Melotte 20, Asocjacja Wielkiego Psa z kolejnymi miriadami jasnych gwiazd w południowej części konstelacji, i dalsze młode słońca, zdobiące konstelacje Rufy, Żagla czy Kila.
Mimo tylu diamentów na nocnym niebie, budulca w Pasie Goulda wciąż jest sporo, nic dziwnego zatem, że znaczna część galaktycznego kurzu zalega jeszcze w wielu miejscach - chociażby w letniej Drodze Mlecznej współtworzy on znaną i spektakularną Wielką Szczelinę, w jesienno-zimowej - między innymi Obłoki Molekularne Perseusza i Byka. Te ostatnie są stosunkowo mało znane, choć ich obecność może zauważyć każdy obserwator. Są one odpowiedzialne za odchudzenie zimowej wstęgi Drogi Mlecznej, za czarną pustkę ziejącą za Hiadami i za to, że smuga odległych gwiazd Galaktyki wygląda najskromniej na pograniczu Perseusza i Woźnicy, a nie w okolicach stóp Kastora, gdzie patrzymy w kierunku dokładnie przeciwnym do centrum Galaktyki.
Obiekt Tygodnia 18.02.2015 - Tokyo 994 (Barnard 9-11-13): omp_opis.jpg

Autor zdjęcia: Robert Gudański, źródło: http://www.forumastronomiczne.pl/index. ... entry90814

Skoncentrujmy się jednak na naszej bohaterce. Jej obecność jako pierwszy zanotował niezawodny w takich przypadkach Edward Emerson Barnard. Ów astronom, oprócz dostrzeżenia i opisania większej ciemnej smugi widocznej w tym miejscu, wyodrębnił kilka bardziej skondensowanych obiektów i nadał im numery 9, 11, i 13 w swoim katalogu. Beverly Lynds wyodrębnia kilkanaście obiektów w tym rejonie, natomiast jeden z najnowszych katalogów mgławic pyłowych autorstwa Kazuhito Dobashi’ego, umieszcza całą smugę pod jednym numerem 994 (Tokyo 994 lub TGU 994) - stąd odnoszę się do barnardziej trójcy jako do jednego obiektu.
Obiekt Tygodnia 18.02.2015 - Tokyo 994 (Barnard 9-11-13): mapkaTokyo994-ogolna.jpg

mapka na podstawie Cartes du Ciel

Nalot na Tokyo 994 najłatwiej poprowadzić od prawego kolana Perseusza, czyli nieregularnego czworoboku znajdującego się na południowy wschód od Gromady Alfy Persei, będącego domem dla kilku pięknych gromad, w tym przecudnej urody NGC 1528. Najprościej rzecz ujmując, należy przedłużyć linię od gwiazdy 48 Persei (najbardziej południowej w czworoboku tworzącym kolano herosa) poprzez wspomnianą NGC 1528. Podobnej długości odcinek, jak ten dzielący gwiazdę od gromady doprowadza nas wprost na TGU 994. Po drodze warto zwrócić uwagę na jednostopniowej wielkości, dość charakterystyczny asteryzm - choć trudno mi opisać, czy raczej przypomina ostry grot czy zygzak (patrz: mapka). Bezpośrednio powyżej (na północ) przy dobrej przejrzystości powinniśmy zauważyć sporą, dość szeroką ciemną linię rozciągającą się na dobrych kilka stopni - Tokyo 994.

Warto przywołać tutaj oryginalny wpis Edwarda E. Barnarda, widniejący co prawda pod numerem 9 w katalogu, lecz de facto odnoszący się do całego regionu:
Ciemna, nieregularna pustka. Jest to środek większego, pustego obszaru rozciągającego się na wschód i zachód, którego nierozerwana część ma 2 1/2° długości i około 1/2° szerokości. W rzeczywistości rozciąga się w mniej lub bardziej złamanej formie na jakieś 6° (...). Na wschodzie rozpada się w mniej lub bardziej oddzielone plamy, po trochu przypominając te we wschodniej części wielkiej smugi odchodzącej od Rho Ophiuchi, ale w przeciwieństwie do owej smugi, nie bierze swego początku w większej pustej przestrzeni lub mgławicy. Jej granice nie są tak wyraźne jak w przypadku smugi Rho Ophiuchi. (...)
Ostatnio edytowany przez Panasmaras, 18 Lut 2015, 19:54, edytowano w sumie 1 raz
 
Posty: 68
Rejestracja: 19 Sty 2011, 20:51

 

PostPanasmaras | 18 Lut 2015, 19:54

Obiekt Tygodnia 18.02.2015 - Tokyo 994 (Barnard 9-11-13): mapkaTokyo994-zoom.jpg

mapka na podstawie Cartes du Ciel

Uważniejsze przypatrzenie się pozwoli na wyłuskanie poszczególnych obiektów z katalogu Barnarda. Spośród owego zagęszczenia, z pewnością najbardziej wybija się podłużna sylweta Barnarda 11. Ułatwieniem w jego identyfikacji jest równoległe ułożenie względem najdłuższego boku trójkąta, wyznaczanego przez wyraźne, acz niezbyt jasne gwiazdy leżące tuż na północ. Na zdjęciach widać nieregularny kształt mgławicy, przez lornetkę - jedynie dość regularny, wydłużony, lecz wyraźny owal. W 16x70 B11 jest dość oczywisty, ale i 10x50 jest w stanie sobie z nim poradzić. Dwa okoliczne ciemne obłoki - B9 i B13 - są trudniejsze do jednoznacznego wyodrębnienia, chociaż ich układ nie pozostawia wątpliwości co do fizycznej ich przynależności do wspólnej smugi pyłowej. Łatwiejszy z nich jest Barnard 13, szczególnie w swej wschodniej części. Sprawia wrażenie niewiele mniejszego niż B11, lecz znacznie chudszego. Natomiast Barnarda 9 widywałem zwykle z zauważalnie większym trudem. Z całej trójki, to ten obiekt zdawał się najbardziej zatapiać w przepastnym tunelu TGU 994 . Jeśli dysponujemy kilkoma lornetkami lub okularami, warto przyjrzeć się całemu kompleksowi mgławic w różnych powiększeniach, lecz sugerowałbym trzymanie się zakresu 7-20x, ze względu na rozmiary obiektów. Większe apertury i powiększenia pięknie wyszczególnią nam owale Barnardów, podczas gdy te mniejsze - pokażą w szerszym polu całą smugę, w której bardziej skondensowane obłoki są zatopione. Poszczególne obiekty wyszczególnione przez Barnarda mogą nie być zbyt oczywiste, lecz cały kompleks Tokyo 994 jest tak wyraźny, że nawet początkujący obserwatorzy powinni dać sobie z nim radę - o ile tylko poradzą sobie w ogólnym nalocie na obiekt.
Co ciekawe, obecności Tokyo 994 można się również dopatrzyć na mapach nieba w postaci podłużnej pustki między zaznaczonymi gwiazdami.

Kręcąc się w tej okolicy, warto poszukać leżącego nieopodal Barnarda 12 (LDN 1407/Tokyo 1003), leżącego tuż na południe od B13. Jest to drugi pod względem wyrazistości i łatwości wyodrębnienia obiekt z katalogu Barnarda w tym rejonie. Szczególnie wyraźna jest jego południowo-wschodnia krawędź, lecz w dobrych warunkach lornetki są w stanie wyodrębnić cały owal tego obiektu. Również wart trudu jest Barnard 21. Jego sylweta - mała, podłużna, ułożona nieco ukośnie do osi TGU 994 - nie daje się tak łatwo wyłuskać z tłą, ale jest bardzo przyjemnym uzupełnieniem łowów w tej okolicy. Podobnie warta odwiedzenia jest leżąca nieopodal mało znana, lecz jasna i wyraźna (nawet w niewielkich lornetkach) gromada otwarta Alessi 2. Prawdę mówiąc, wiele razy sama wpadła mi w oko, na długo przed tym, jak w końcu wypatrzyłem ją w jednym z atlasów nieba.
Na deser - wróćmy do Tokyo 994. Największą niespodzianką, jaką ten obiekt przynosi jest… jego widoczność gołym okiem! Wypatruj nad prawym kolanem Perseusza ukośnej, ciemnej drzazgi, ukośnie ułożonej do równika galaktycznego, wbijającej się śmiało w pojaśnienie Drogi Mlecznej. Cała smuga ma dobre 6 stopni długości, więc rozmiar nie stanowi najmniejszej przeszkody w dostrzeżeniu obiektu.

Żyrafa wciąż wisi wysoko na niebie, więc i Tokyo 994 jeszcze dobry miesiąc będzie się znajdować w bardzo dogodnym położeniu. Wystaw więc nos na mróz, spróbuj i daj znać jak poszło!
 
Posty: 68
Rejestracja: 19 Sty 2011, 20:51

 

PostDamian P. | 21 Lut 2015, 04:09

Podszedłem dziś do Tokyo 944 moim SM 15/70.Szkoda,że dopiero tuż przed północą kiedy obiekt był już około 35-40 stopni nad horyzontem.Przed obserwacją kilka minut adaptowałem wzrok przy zgaszonym świetle.W zasadzie na ciemną podłużną i dużą plamę wpadłem od razu idąc od NGC 1528 i mijając jeszcze jedną jaśniejszą gwiazdę hip19949 ale nie o to mi chodziło.Chciałem czegoś więcej.Dopiero po kilkunastu minutach wpatrywania zacząłem zauważać,że obiekt robi się bardziej nieregularny i nadszarpany.Po około pół godziny czasu pociemnienie mocno posmuklało i wtedy już dało się dość łatwo wyodrębnić trzy najciemniejsze plamy.Jedna była po prawej stronie od tych dwóch gwiazdek,druga po lewej a trzecia jakby jeszcze bardziej na lewo i lekko poniżej.Powyżej jej (tej trzeciej) krzątało się jakby jeszcze jedno pociemnienie.Przed wyjściem specjalnie nie sprawdzałem położenia poszczególnych części po to by dostrzec coś samemu i sprawdzić w domu.Po powrocie pozycje B11 i B9 się zgadzały.Podłużne,lekkie pociemnienie widziałem także gołym okiem zerkaniem.
Z trzecią i czwartą plamą mam mały problem.Jedno duże zdawało się być właśnie lekko poniżej i na lewo od B11.Mam dwie opcje.Albo widziałem B12 niżej a wyżej z większym trudem i dużo mniejsze B13 co by było dziwne i nie zgodne,albo widziałem B13 a trochę wyżej ten ''ogonek'' który na zdjęciu jest właśnie nad B13 (co bardziej mi by pasowało z obserwacją) natomiast B12 wcale gdzieś pominięte.Albo to czwarte malutkie to było urojenie może.Sam już nie wiem i muszę koniecznie tam wrócić.Zauważyłem też,że na zdjęciach ten ''ogonek'' jest wyrazniej widoczny od B21 natomiast na mapce jest odwrotnie i oznaczony jest jako słabszy jaśniejszym odcieniem.
W między czasie lornetka mi zjechała trochę za daleko i dostrzegłem coś wyraznie się wyróżniającego.Pomyślałem,że to może być Alessi 2.Na wprost miała łańcuszek gwiazd w kształcie pokrzywionej litery V a zerkaniem wyskakiwało wiecej gwiazdek i mgiełka.W domu okazało się że to właśnie była ta gromadka.Do tej pory widziałem tylko Alessi 1 w Kasjopei które kiedyś sam przypadkiem znalazłem no to już mam numer 2 :)

Co do warunków to galaktyka IC 342 była dość wyrazna a nie daleko Tokyo 944 w Woznicy z łatwością była widoczna gwiazdka 6.5mag a w Umi 6.30mag.Pomyślałem,że poszukam już w zenicie nowych gwiazd o których nie mam pojęcia by wykluczyć autosugestię.Łeb Wielkiej Niedzwiedzicy był blisko Zenitu.Szukałem pomiędzy gwiazdami u oraz h Uma które tworzą trójkąt z Muscidą o Uma.Świeciła tam łatwo gwiazdka 6.40mag a obok niej ledwo zauważyłem jeszcze jedna.Obie leżały niemal równolegle do linii tworzonej przez gwiazdy u oraz h Uma.Po sprawdzeniu w domu właśnie tam była gwiazdka i byłem w lekkim szoku jak Stellarium pokazało,że ma 7.25mag.CdC pokazuję 7.28mag.Po pewnym czasie wyszedłem znowu z domu bez adaptacji i już po kilku minutach dostrzegłem tą 6.40mag a po około 10 minutach widać było także niedaleko 6.80mag.

Wracając do obiektu to Panasiemarasie muszę przyznać,że te ciemne mgławice które zapodajesz są nadzwyczaj ciekawe oby takich więcej :wink:
 
Posty: 363
Rejestracja: 12 Sty 2014, 19:12

 

Postrobert_sz | 21 Lut 2015, 14:29

Poproszę takie niebo 7.25mag na wynos! Płatność przy dostawie
 
Posty: 988
Rejestracja: 26 Gru 2010, 02:05

 

PostDamian P. | 21 Lut 2015, 16:42

Robert zapraszam w moje strony :wink: Kilka dni temu byłem kawałek dalej od Włodawy i mogę powiedzieć,że u mnie wczoraj musiało być z pewnością gorzej.Mam krótką relację jeszcze nie poskładaną.Jeśli mieszkasz w Łodzi lub okolicy (z tego co mi się kojarzy) to myślę,że w kolorze ciemno żółtym nie powinno być tak zle.Oczywiście najlepiej uciec jak najdalej od Łodzi.
 
Posty: 363
Rejestracja: 12 Sty 2014, 19:12

 

PostKarol | 21 Lut 2015, 16:53

Damian kolejny super wpis - chyba się do Ciebie przeprowadzę :lol: Szkoda, że mam aż 150 km do Ciebie :( A może to klątwa ? :oops: :mrgreen: Od 1,5 roku cały czas niebo "mdłe" - po za jedną nocką ale mogłem być tylko 4 godz.
 
Posty: 2524
Rejestracja: 22 Lis 2010, 20:43

PostDamian P. | 21 Lut 2015, 17:14

Karol, spoko miejsce się znajdzie :lol: A wiesz,że jak byłem mały to miałem się przeprowadzić tam gdzie ostatnio obserwowaliście w okolicy Okrzeja? Coś okolice Adamowa,Krzywda itp. Jak będzie okazja może się wybiorę kiedyś na waszą miejscówkę.Bym miał trochę ponad 100km chyba.Swoją drogą dziwne trochę z tym mdłym niebem by ciągle takie było.
 
Posty: 363
Rejestracja: 12 Sty 2014, 19:12

 

PostKarol | 21 Lut 2015, 17:36

Wydaje mi się, że byłem w ciemniejszym miejscu niż podwórko.
Moim zdaniem jak na takie miejsce, newtona 20" to galaktyka NGC3187 w Hickson 44, która ma 12,8 mag z trudem wyłaniała się z tła to coś jest nie tak.
13 stycznia ocenił bym jakość (przejrzystość) nieba na 4,5/5 w skali od 1 do 5+ (5+ niebo klarowne; możliwie czarne tło i najwyższy kontrast na DS, 5 - przejrzyste i tak dalej)
Już wolał bym mieszkać w centrum Warszawy ale mieć niebo zawsze min. na 5.

Jak się ogarnąć to można się spotkać, raz w Urszulinie a raz na wschód od Kocka by był sprawiedliwie i będzie gitara :D
A zresztą - tu: http://www.forumastronomiczne.pl/index. ... entry91787 pisze o ewentualnych przygotowaniach.
Jak będziesz kiedyś chciał to pisz, chodź na zachód od Włodawy to najciemniejsze miejsce najbliższe od mnie jest :?
 
Posty: 2524
Rejestracja: 22 Lis 2010, 20:43

PostDamian P. | 21 Lut 2015, 17:57

Ok jak by co to to będę wiedział gdzie pisać w razie czego :)
 
Posty: 363
Rejestracja: 12 Sty 2014, 19:12

 

PostPanasmaras | 22 Lut 2015, 17:06

Damian P. napisał(a):Z trzecią i czwartą plamą mam mały problem.Jedno duże zdawało się być właśnie lekko poniżej i na lewo od B11.Mam dwie opcje.Albo widziałem B12 niżej a wyżej z większym trudem i dużo mniejsze B13 co by było dziwne i nie zgodne,albo widziałem B13 a trochę wyżej ten ''ogonek'' który na zdjęciu jest właśnie nad B13 (co bardziej mi by pasowało z obserwacją) natomiast B12 wcale gdzieś pominięte.Albo to czwarte malutkie to było urojenie może.Sam już nie wiem i muszę koniecznie tam wrócić.

Mimo wszystko obstawiam B12. Jeśli wypatrzyłeś B9, przegapienie B12 byłoby cholernie trudne - to ciemne diabelstwo jest naprawdę wyraźne.

Zauważyłem też,że na zdjęciach ten ''ogonek'' jest wyrazniej widoczny od B21 natomiast na mapce jest odwrotnie i oznaczony jest jako słabszy jaśniejszym odcieniem.

Masz rację, mój błąd. Przy tworzeniu mapki kierowałem się głównie tym, żeby zaznaczać wyraźnie na mapce obiekty, o których wspominam w tekście. W tak dobrych warunkach, jakie opisujesz (lub przy tak dobrym wzroku, na jedno wychodzi) warto pewnie pokusić się o rozbicie kompleksu Tokyo 994 nie tylko na 4-5 obiektów Barnarda, ale na drugie tyle wg katalogu LDN. Jednym z mocniejszych kandydatów wydaje mi się ta spora plama poniżej B9, ułożona prostopadle do osi TGU994. Podejrzewam, że doczekała się osobnego numerka LDN (sprawdzę przy okazji).

Wracając do obiektu to Panasiemarasie muszę przyznać,że te ciemne mgławice które zapodajesz są nadzwyczaj ciekawe oby takich więcej :wink:

Miło mi to słyszeć :)
 
Posty: 68
Rejestracja: 19 Sty 2011, 20:51

 

PostDamian P. | 11 Mar 2015, 12:24

Panasmaras napisał(a):
Damian P. napisał(a):Z trzecią i czwartą plamą mam mały problem.Jedno duże zdawało się być właśnie lekko poniżej i na lewo od B11.Mam dwie opcje.Albo widziałem B12 niżej a wyżej z większym trudem i dużo mniejsze B13 co by było dziwne i nie zgodne,albo widziałem B13 a trochę wyżej ten ''ogonek'' który na zdjęciu jest właśnie nad B13 (co bardziej mi by pasowało z obserwacją) natomiast B12 wcale gdzieś pominięte.Albo to czwarte malutkie to było urojenie może.Sam już nie wiem i muszę koniecznie tam wrócić.

Mimo wszystko obstawiam B12. Jeśli wypatrzyłeś B9, przegapienie B12 byłoby cholernie trudne - to ciemne diabelstwo jest naprawdę wyraźne.


Chyba dobrze obstawiałeś :wink: Wczoraj rzuciłem oczyma na Tokyo 944 już pamiętając gdzie co ma być.Jest wyrazny B12,jest także B13.Dodatkowo znowu wydawało mi się,że jest coś jeszcze za dwiema gwiazdkami idąc w stronę Alessi.Potem się okazało,że tam gdzieś jest B21 ale szczerze to wątpię,że go widziałem.Musiał bym zobaczyć więcej zdjęć i jeszcze tam zajrzeć.Obserwację były tylko z ręki i tak okazyjnie się tam zatrzymałem.
 
Posty: 363
Rejestracja: 12 Sty 2014, 19:12

 

Użytkownicy przeglądający to forum: Brak zarejestrowanych użytkowników oraz 14 gości

AstroChat

Wejdź na chat