Obiekt tygodnia 1.05.2015 NGC 4236

Postlukost | 02 Maj 2015, 13:53

Niniejszy odcinek "Obieku tygodnia" stanowi niejako kontynuację poprzedniego – na warsztat trafia bowiem kolejna rozległa (i o niskiej jasności powierzchniowej) galaktyka z grupy M81. Usatysfakcjonowani powinni być zarówno obserwatorzy posiadający średnie i duże teleskopy, jak i lorneciarze, dla których obiekt może okazać się nie lada wyzwaniem.
NGC 4236 – bo o niej mowa – to galaktyka spiralna z poprzeczką, znajdująca się w gwiazdozbiorze Smoka, w odległości 11,7 miliona lat świetlnych od Ziemi. Została odkryta 6 kwietnia 1793 roku przez (a jakże!) Williama Herschela. Liczbę zawartych w niej gwiazd oszacowano na ponad 100 miliardów. Galaktyka ta (o czym już wspomniałem) należy do grupy M81 - jednej z najbliższych względem naszej Grupy Lokalnej; grupa ta składa się z co najmniej 34 galaktyk - w tym 7 dużych i wchodzi w skład Supergromady w Pannie.
Najlepsze miesiące na upolowanie NGC 4236 to marzec, kwiecień i maj, choć w naszych szerokościach geograficznych jest widoczna przez cały rok. Odnajdziemy ją w gwiazdozbiorze Smoka, około 15 stopni na północ Wielkiego Wozu. Do jej namierzenia przydatne są dwie gwiazdy - λ (lambda) Dra o jasności 3,8mag i κ (kappa) Dra, świecąca zbliżonym blaskiem (ok. 3,9mag). Pomiędzy nimi (bliżej κ Dra) odnajdziemy gwiazdkę HD 106574 (5,7mag); mając ją w szukaczu, jesteśmy już prawie w domu – nasz cel znajduje się bowiem ok. 1 stopień na południe od niej.
Obiekt tygodnia 1.05.2015 NGC 4236: NGC4236_45.jpg

mapa wygenerowana z użyciem CdC by Rokita

Czego wypatrywać? Ano, podłużnej, świetlistej smugi, nader subtelnie zarysowanej. Choć jasność NGC 4236 to aż 10,7mag, to jej duże rozmiary kątowe (21,9' × 7,2') przekładają się na niską jasność powierzchniową.
Obiekt tygodnia 1.05.2015 NGC 4236: NGC4236_Newton.jpg

źródło: http://www.nightsky.at/Photo/Gal/NGC4236_Newton.html

W dużym teleskopie (12-16 cali) galaktyka wygląda jak gruba krecha przecinająca czerń nieba. Uroku dodaje jej fakt położenia w rejonie bogatym w dość jasne gwiazdki.
Tak prezentuje się na szkicu wykonanym przez Uwe Glahna:
Obiekt tygodnia 1.05.2015 NGC 4236: NGC4236i.jpg

źródło: http://www.deepsky-visuell.de

Znany hamerykański astroamator Tom Polakis swe wrażenia z obserwacji "engieca" opisuje tymi słowy: "Mostly uniform, except for a tiny faint spot on the S end and a brighter glow, 1' across, on the N end. The center has a very subtle slight brightening, broadly concentrated. The glow on the S end "blinks" with an OIII filter. A 14.5mag star is embedded in the center."
W moim dwunastocalowcu nie dopatrzyłem się niestety tych nieregularności – dla mnie obiekt był raczej "uniform" ;) , jedynie w centrum delikatnie jaśniejszy. Przyznam jednak, że nie próbowałem użyć filtra mgławicowego - a to może być ciekawym pomysłem (podobnie zresztą jak w przypadku IC 2574). Podczas najbliższego nowiu postaram się to nadrobić. W obu galaktykach jest trochę rejonów HII...
Obiekt tygodnia 1.05.2015 NGC 4236: ngc 4236 HII.jpg

obraz wygenerowany z użyciem CdC by Rokita

Przez jak małe instrumenty optyczne można dostrzec naszą bohaterkę? W sieci odnalazłem informację, iż wystarczy teleskop o średnicy 80 mm; taki sprzęt ukazał obserwatorowi cienką, zamgloną "igłę", widoczną zerkaniem.
W refraktorze 150 mm nie sprawiła mi najmniejszych problemów, pojawiając się w okularze "z marszu" - oczywiście po odpowiednio długiej adaptacji oka do ciemności; w wypadku tego typu obiektów unikanie jakichkolwiek źródeł światła to zresztą konieczność. 
No dobrze, a jak wygląda kwestia wyłapania galaktyki w lornetkach? Tą delikatną kwestię naświetli Wam rozmowa przeprowadzona na PW pomiędzy dwoma użytkownikami pewnego popularnego forum astro; nazwijmy ich – na potrzeby tego opracowania – panami P. i L.  ;)

P: Właśnie zobaczyłem, że kolejnym obiektem będzie następna słabizna z Grupy M81. Fajnie, sam myślałem o tym obiekcie.
L: E tam, od razu słabizna - w lornetce wyskoczyła. :) 
P: U mnie w lornetce ledwo się pojawia. Nie wyskakuje nigdy.
L: No dobrze - wyskoczyła nieśmiało po nadzwyczaj długiej chwili intensywnego wpatrywania się.
P: Zerkaniem. :twisted:
L: Owszem, zerkaniem i to tylko w 15x70; w 10.5x70 za cholerę nie chciała wyjść - ale to kwestia jakości nieba (w Bieszczadach pewnie wyskoczyłaby). Zadowolony?
P: Teraz tak. :D Swoją drogą, próbowałem do niej podejść w 10x50, ale czułem lekką presję czasu i przez tę jedną minutę nie wyskoczyła - ale mam wrażenie, że wiele nie zabrakło...

W tym kontekście uznać trzeba, że zamieszczony w "The Night Sky Observer's Guide" pod zdjęciem obiektu opis, z którego wynika, iż do dostrzeżenia galaktyki wymagane jest użycie techniki zerkania i dużych intrumentów optycznych, wprowadza czytelnika w błąd...
Aha, zapomniałbym – nasz obiekt jest uwzględniony na liście Caldwella pod pozycją 3.
Majowe noce są cudowne – słowicze trele, kwitnący bez, rechot żab i takie tam... Podczas jednej z nich (nocy, nie żab) wyceluj swój teleskop lub dwururkę w kierunku NGC 4236, spróbuj i daj znać, jak poszło!
 
Posty: 998
Rejestracja: 28 Lis 2009, 20:10

 

Użytkownicy przeglądający to forum: Brak zarejestrowanych użytkowników oraz 2 gości

AstroChat

Wejdź na chat