Obiekt Tygodnia 10.06.2015 Izar (epsilon Bootis)

Postlukost | 30 Lip 2015, 20:10

Wrzucam jeszcze jeden zaległy odcinek (autorstwa Pawła Trybusa). Miłej lektury.

W gwiazdozbiorze Wolarza, świecącym aktualnie wysoko na wieczornym niebie, można znaleźć jedną z najbardziej znanych i najczęściej obserwowanych przez miłośników astronomii gwiazd podwójnych. To druga - po Arkturze - najjaśniejsza gwiazda w tej konstelacji, oznaczona przez Johanna Bayera jako epsilon Bootis, a znana również jako Izar (z arabskiego: "welon"). Odnalezienie jej to łatwa rzecz, poniższy rysunek wyjaśnia wszystko:
Image
Dla nieuzbrojonego oka Izar świeci jako gwiazda o jasności mniej więcej 2.4 mag i niczym szczególnym się nie wyróżnia. Wystarczy jednak spojrzeć na nią przez teleskop, wyposażony w dający odpowiednie powiększenie okular, by odkryć jej prawdziwą naturę.
Izar to piękna gwiazda podwójna. Składniki A (2.6 mag) i B (4.8 mag) na niebie odległe są o 2.9", a w rzeczywistości są fizycznie ze sobą związane, obiegając wspólny środek masy w czasie około 1000 lat. Układ znajduje się około 200 lat świetlnych od Ziemi (za Wikipedią).
Tyle teorii, teraz to, co najprzyjemniejsze - obserwacje.
Izar to nie jest łatwy kawałek chleba dla obserwatorów, zwłaszcza dysponujących niewielkim sprzętem o przeciętnej optyce. Sprawę utrudnia duża różnica jasności składników i ich niewielka separacja.
Jeżeli obserwujesz teleskopem Newtona, poczekaj, aż zwierciadło główne dobrze się wychłodzi, osiągając equilibrum z temperaturą otoczenia. Sprawdź, czy lusterko wtórne jest nie zaparowane. Użyj okularu dającego powiększenie co najmniej 80x - 100x i namierz łobuza. Powinieneś/powinnaś zobaczyć dwie przytulone do siebie gwiazdki, różniące się pięknie kolorem. Jaśniejszy jest wyraźnie żółty, słabszy - białoniebieski. Jeżeli warunki pozwolą, użyj większego powiększenia, a gwiazdki ładnie się rozsuną.
Obserwując teleskopem o konstrukcji katadioptrycznej również zaczekaj, aż porządnie się wychłodzi. Dobra optyka takiego sprzętu pokaże pięknie rozdzielone składniki i wiernie odda kolory.
Najłatwiej zaś mają obserwatorzy używający refraktorów, zwłaszcza ze szkłem ED lub apochromatycznym. Soczewki są w zasadzie od razu gotowe do akcji, nie trzeba czekać na wychłodzenie teleskopu. W dobrej klasy sprzęcie Izar - w odpowiednim powiększeniu - dzieli się na dwa iskrzące, różnokolorowe punkciki, dostrzec można również ich stykające się pierścienie dyfrakcyjne.
Sam obserwowałem Izara każdym z wymienionych powyżej typów teleskopu i zdecydowanie najpiękniej pokazał go refraktor (Takahashi FS102 f/8). Podczas niedawnej sesji obserwacyjnej zerknąłem nań ponownie i zanotowałem:
Epsilon Bootis "Izar" 2.6 mag + 4.8 mag; 2.9". Piękna parka różnokolorowych gwiazd. Jaśniejszy składnik wyraźnie żółty, słabszy - niebieskawy. Od razu przyszło mi na myśl "podobne do Albireo, ale znacznie ciaśniejsze". Spora różnica jasności i niewielka separacja. Przy 234x kolory najwyraźniejsze, obydwa składniki wyraźnie osobno, słabszy tuż poza pierścieniem dyfrakcyjnym silniejszego. Przy 164x składniki nadal wyraźnie osobno, kolory nieco bledsze. Przy 117x gwiazdki osobno w momentach spokojniejszej atmosfery, większość czasu zlewały się. Z ciekawości zmieniłem okular na 12.5mm (66x), który pokazał lekkie "wybrzuszenie" gwiazdy w kierunku, gdzie powinien być słabszy składnik.
Noce czerwcowe są krótkie i jasne, zwłaszcza na północy Polski. Gwiazdom podwójnym to jednak nie przeszkadza. Dlatego następnego pogodnego wieczoru rusz cztery litery sprzed monitora, wystaw teleskop na podwórko lub balkon, zaczekaj (jeżeli trzeba), aż się wychłodzi, namierz Izara, przyładuj mu powiększeniem i daj znać, jak poszło!
Ostatnio edytowany przez lukost, 30 Lip 2015, 20:31, edytowano w sumie 1 raz
 
Posty: 998
Rejestracja: 28 Lis 2009, 20:10

 

Postgoldlukas | 30 Lip 2015, 20:29

Kiedy ja to wszystko ogarnę :wink: Tyle obiektów tygodnia na raz. Dzięki za materiał do obserwacji.
Celestron Cometron 12x70 + statyw Hama
Synta 8, Mak 127
Awatar użytkownika
 
Posty: 258
Rejestracja: 25 Mar 2015, 20:10
Miejscowość: Świebodzice

 

Postlukost | 31 Lip 2015, 21:52

Pełnia jest, masz czas. :D
Pod Twoją lornetę szczególnie polecam IC 4665, NGC 6633 i IC 4756 oraz Barnarda 168.
 
Posty: 998
Rejestracja: 28 Lis 2009, 20:10

 

Użytkownicy przeglądający to forum: Brak zarejestrowanych użytkowników oraz 10 gości

AstroChat

Wejdź na chat