Jako, że zaćmienie się zbliża i pojawia się coraz więcej tematów w sprawie filtrów do obserwacji Słońca, w których przewijają się podobne problemy, postanowiłem napisać taki mini poradnik dla początkujących w tematyce obserwacji Słońca. Mam nadzieję, że okaże się on pomocny

Do obserwacji Słońca możemy używać kilku rodzajów filtrów. W ogólności przy obserwacjach Słońca należy zachować dużą ostrożność. Nie wolno patrzeć na Słońce bezpośrednio przez instrument optyczny niewyposażony w żaden filtr, nieważne, czy będzie to teleskop, czy mała lornetka. Nawet dłuższe patrzenie na górujące Słońce gołym okiem może spowodować uszkodzenie wzorku.

1) Bez filtra, czyli metoda projekcyjna.

Jest to najprostszy sposób na obserwacje Słońca. Na obiektyw nie zakładamy żadnego filtru i rzutujemy obraz Słońca przez okular na biały ekran. Jest to metoda często stosowana na pokazach, bo pozwala na równoczesne obserwacje przez wiele osób. Niestety ta metoda ma wiele wad:

-Po pierwsze należy uważać, żeby nie popatrzyć bezpośrednio przez okular, w którym skupione jest całe światło Słońca. Pokazując Słońce "laikom" może być to problem, bo taka osoba nie zdaje sobie sprawy z niebezpieczeństwa.
-Po drugie w czasie obserwacji teleskop, a szczególnie okular, mocno się nagrzewa i może ulec uszkodzeniu. Do projekcji nie można stosować okularów plastikowych (jak kitowce), czy teleskopów z plastikowymi elementami (np wyciągiem okularowym), bo takie elementy się po prostu stopią. Nie należy również obserwować zbyt długo, ponieważ soczewki okularu mogą pęknąć. Tak wiec nie jest to dobra metoda do ciągłej obserwacji Słońca w czasie zaćmienia przez ponad 2 godziny.

Obserwując Słońce metodą projekcyjną jakość obrazu jest niestety dość mała. Szczególnie niski jest kontrast. Tą metodą możemy dostrzec na Słońcu plamy i grupy plam, pochodnie, oraz pociemnienie brzegowe. Z granulacją jest już gorzej i może być ona na granicy widoczności.

2) Obserwacje w świetle białym (angielski skrót: WL)


Do obserwacji w świetle białym wykorzystujemy najczęściej popularną folię Baadera ND5 lub ND3,8. Jest to bardzo tani filtr - kosztuje kilkadziesiąt zł. Wartość ND oznacza do jakiej potęgi należy podnieść liczbę 10, aby uzyskać, ile razy dany filtr przyciemnia obraz (czyli np ND5 przyciemnia 100000x). Folia Baadera przepuszcza w miarę równomiernie całe pasmo i tylko zwyczajnie je przyciemnia do odpowiedniego poziomu. Pokazuje Słońce w "normalny" sposób. Przez folię obserwujemy fotosferę, utożsamianą z "powierzchnią" Słońca, na której widać plamy, pochodnie i granulację.

a) ND5, czy ND3,8? W internecie często można spotkać informację, że do wizuala nadaje się tylko ND5, a do foto tylko ND3,8. Nie jest to do końca prawda. Jeśli obserwujemy Słońce bez dodatkowych filtrów, to faktycznie należy zaopatrzyć się w ND5, bo ND3,8 mogłoby być niebezpieczne (obraz jest za jasny). Ale, gdy używamy dodatkowego filtru do obserwacji (o tym w punkcie b), to lepszy efekt uzyskamy w połączeniu z ND3,8. ND5 będzie w tym przypadku po prostu za ciemna. Folia ND3,8 jest po prostu tylko jaśniejsza i nie ma jakiś niszczycielskich magicznych mocy, jak niektórzy uważają. Jeśli folia ND5 jest za ciemna w naszej konfiguracji, to należy po prostu użyć ND3,8. W fotografii również sytuacja zależy od konfiguracji. W teleskopie f/5 z podpiętą lustrzanką obraz w ND3,8 jest przepalony na minimalnym ISO i czasie. W tej konfiguracji nalezy wiec skorzystać z ND5. Z soczewką barlowa lub w ciemniejszym sprzęcie należy już użyć ND3,8, aby zapewnić minimalny możliwy czas naświetlania.

b) Filtry dodatkowe. W parze z folią Baadera można stosować również dodatkowe filtry zwiększające kontrast. Może być to w najprostszym przypadku filtr żółty lub zielony wizualny lub najlepiej filtr Baader SolarContinuum. Filtry te odcinają światło niebieskie, które jest najbardziej masakrowane przez seeing oraz czerwone, które jest masakrowane przez folię Baadera (daje ona zły obraz właśnie dla światła czerwonego i podczerwonego). Filtr SolarContinuum daje lepszy efekt, bo ma węższe pasmo przepuszczania. Oczywiście efektem ubocznym jest zielone zabarwienie Słońca. Przy fotografowaniu z filtrem SolarContinuum należy dodatkowo zastosować filtr UV/IR-cut, bo SolarContinuum przepuszcza dużo podczerwieni, która jest obojętna dla obrazu wizualnego, ale psuje obraz na czułej na podczerwień matrycy. Zamiast filtru SolarContinuum możemy zastosować również OIII, który działa w podobny sposób. Jeśli mamy taki filtr do DSów, to można go wykorzystać również do Słońca, nie trzeba kupować drugiego filtru. Przy fotografowaniu nie trzeba już oddzielnie odcinać podczerwieni, bo filtr OIII robi to sam. Należy pamiętać, że efekty dawane przez te filtry są dość subtelne i początkujący może nie wychwycić różnicy.

c) Dlaczego należy kupić filtr na PEŁNĄ APERTURĘ? Szczególnie wyeksponowałem ten fragment, bo jest to rzecz ważna, której nie rozumie wiele osób (i nie chce zrozumieć). Powody tego są mi nieznane. Wiele osób idzie "na łatwiznę" i kupuje niewielki kawałek filtru, który przykleja na mały otwór w dekielku teleskopu (tyczy się to SkyWatcherów). Nie rozumieją oni jednak, jak dużo tracą. Ten otwór ma średnicę ok 50 mm. Rozpatrzmy sytuację na przykładzie tuby 8". Koszt folii na mały otwór to 8 zł, na całą aperturę to 50 zł. Różnica 42 zł - chyba nie majątek? Stosując filtr na mały otwór tracimy bardzo dużo na rozdzielczości obrazu. Poza tym obraz staje się ciemniejszy i moim zdaniem nawet zbyt ciemny. Ale skupmy się na tej rozdzielczości. Pełna apertura zapewnia zdolność rozdzielczą ok 0,6". Mały otwór daje tylko 2,4". Fotografując Słońce w ognisku głównym przeciętnym aparatem/kamerą (zakładam rozmiar piksela 5 um) uzyskujemy skalę ok 1"/pix. Czyli mając filtr na mały otwór mamy obraz 2,4x mniej szczegółowy. Oczywiście fotografowanie przez barlowa nie ma już żadnego sensu. Z filtrem na pełną aperturę mamy jeszcze zapas rozdzielczości. Obserwując wizualnie pełną aperturą uzyskujemy powiększenie rozdzielcze (czyli takie, przy którym teoretycznie widzimy już wszystkie możliwe detale) przy powiększeniu 87x. Natomiast obserwując tą małą dziurką powiększenie rozdzielcze wynosi tylko 22x! Mam nadzieję, że jasno wytłumaczyłem, ile tracimy. Niektórzy powołują się na argument, że na Słońcu to i tak nic więcej, jak plamy nie zobaczymy i większa rozdzielczość nic nie wniesie. Nic bardziej mylnego! Na Słońcu możemy obserwować granulację, która jest tworem bardzo drobnym i wymaga dużej rozdzielczości. Również plamy to nie tylko czarne placki, ale bardzo złożone twory o drobnych strukturach. Dopiero obserwacje tych drobnych strukturek na granicy seeingu daje dużą frajdę ze Słońca. Kilka pozbawionych szczegółów "kropek" to nic ciekawego. Dla teleskopów większych, jak 10, czy 12" cena filtra robi się już większa, ale to wciąż niewielka kwota, w porównaniu do innych akcesoriów. Żadna apertura nie jest za duża do Słońca, zawsze znajdą się jeszcze drobniejsze detale do zobaczenia.

d) Bezpieczeństwo. Folia Baadera nadaje się do ciągłej obserwacji Słońca. Nic się tu nie nagrzewa. Folia jest również bardzo wytrzymała i nie uszkodzi się tak łatwo, jakby się mogło wydawać. Silny wiatr jej nie straszny, o ile oprawka jest odpowiednio zamocowana. Oczywiście mocniejsze "dźgnięcie" palcem lub ostrym przedmiotem może ją uszkodzić i szczególnie na pokazach należy uważać, żeby np małe dziecko nie wsadziło palucha w filtr. Filia niestety paruje i po kilku latach powstają w niej małe dziurki. Łatwo można je zauważyć, patrząc przez filtr bez teleskopu. Te dziurki o ile nie jest ich zbyt dużo nie są niebezpieczne, jednak znacząco pogarszają kontrast obrazu i z tego względu należy taki zużyty filtr wymienić.

e) Oprawa. W sklepach można kupić gotowe, plastikowe oprawy na filtry za kilkadziesiąt zł. Osobiście mam takie i są bardzo dobre. Cena nie wydaje mi się zbyt wygórowana, szczególnie w porównaniu do innych astro akcesoriów. Moim zdaniem warto taką oprawę kupić, będzie służyła przez lata. Oczywiście własnoręcznie wykonana oprawa też będzie dobra, o ile będzie się mocno trzymać na tubie (nie zwieje jej wiatr). Jednak trwałość takiej oprawy będzie mniejsza.

f) Alternatywy dla folii Baadera. Zamiast folii możemy zaopatrzyć się również w filtr szklany, np firmy Orion. Jest on droższy, ale dużo trwalszy i odporniejszy na uszkodzenia mechaniczne. Dodatkowo Słońce w tym filtrze ma przyjemną, żółto - pomarańczową barwę. Zapewnia on też nieco lepszą jakość obrazu, choć trudno mi określić o ile dokładnie, bo nie spotkałam się do tej pory z żadnym rzetelnym opracowaniem na ten temat, a moje doświadczenie z filtrami szklanymi jest niewielkie.

Najlepszy obraz Słońca w świetle białym zapewnia klin Herschela. Niestety kosztuje on już sporo. Jest to element umieszczany w wyciągu okularowym i niewymagający żadnego filtra na obiektywie. Klin odprowadza większość energii na ceramiczną płytkę, a do okularu przepuszcza tylko niewielką część. Dodatkowo można umieścić w nim jeden z filtrów ND, co umożliwia regulacje jasności w bardzo szerokim zakresie. Można uzyskać jasność odpowiednią do obserwacji wizualnych, jak również do fotografowania na dużej skali (ciemnej światłosile), gdzie folia ND3,8 mogłaby być za ciemna. Klin Herschela zapewnia bezdyskusyjnie najlepszy obraz Słońca w świetle białym. Niestety jego zasada działania stwarza pewne ograniczenia. Zalecany jest tylko do refraktorów (choć moim zdaniem np metalowy newton też nie powinien się "popsuć") i nie nadaje się do dużych apertur (z uwagi na nagrzewanie).

3) Obserwacje w paśmie Halpha.

Halpha daje chyba najbardziej interesujący i piękny obraz Słońca. Większość osób spodziewa się właśnie takiego obrazu, gdy na pokazie Słońca ma okazję zobaczyć je przez teleskop. Niestety często się rozczarowuje, gdy teleskop ma folię Baadera. Jednak tak na prawdę oba "oblicza" Słońca są wyjątkowe i ciekawe, dlatego też najlepiej jest oglądać Słońce w obu pasmach. W świetle białym Słońce oferuje również dużo szczegółów, jednak są one subtelniejsze i trudniej dostrzegalne przez laików. Halpha pozwala nam na obserwacje chromosfery, czyli dolnej warstwy atmosfery Słońca. Chromosfera znajduje się bezpośrednio nad fotosferą, ale nie widać jej w świetle białym, bo emituje o wiele rzędów wielkości mniej światła. Na szczęście chromosfera świeci głównie w paśmie Halpha i po wydzieleniu tej wąskiej linii światło chromosfery zaczyna dominować. Niestety filtry Halpha (jak Coronado, czy Lunt) są bardzo drogie. Najtańsze Coronado PST (o średnicy 40 mm) kosztuje ponad 3000 zł. Wersja 60 mm to już przeszło 8000 zł. Tak więc tego typu teleskopów używają już przeważnie tylko „zapaleńcy” na punkcie Słońca. Filtry te są jednak warte swej ceny, bo obraz naprawdę zapiera dech w piersiach. To właśnie w tym paśmie możemy podziwiać piękne protuberancje („wybuchy” na krawędzi tarczy) i filamenty (protuberancje widziane na tle tarczy), czy rozbłyski (trwające na ogół kilka minut, dość rzadkie, gwałtowne i mocne pojaśnienia na tarczy). To właśnie tu Słońce jest usiane piękną plątaniną włókien.
Filtry słoneczne Halpha składają się z trzech części:

-ERF (Energy Rejection Filter) – filtr szerokopasmowy, wycina zgrubnie dużą część niepotrzebnego widma, szczególnie podczerwień, redukuje nagrzewanie się układu

-Etalon – dzieli pozostałe pasmo na wiele wąskich „pików”

-BR (Blocking FIlter) – wycina z pasma generowanego przez etalon jeden „pik”, odpowiadający pasmu Halpha. Ten element umieszcza się już bezpośrednio przed okularem, nie musi on być pełno aperturowy.

Taki filtr pozostawia duże pole popisu dla ATMowców, którzy budują duże teleskopy Słoneczne z wykorzystaniem mniejszych filtrów, dzięki czemu są w stanie wiele zaoszczędzić.

Są również droższe wersje filtra „double stack”, które zawierają dwa etalony, dzięki czemu wynikowe pasmo jest jeszcze węższe, a szczegóły obrazu wyraźniejsze.

a) Dlaczego „nocny” filtr Halpha 1,25” za 400 zł nie zastąpi drogiego, dedykowanego filtra? Często pada pytanie, czy filtr np. Baader Halpha 7 nm można użyć w parze z folią ND5 i uzyskać efekt taki, jak z drogiego teleskopu słonecznego. Niestety nie ma tak prosto. Taki filtr nie pokaże na Słońcu protuberancji, obraz będzie taki sam, jak w świetle białym. Dlaczego? Ponieważ do zobaczenia chromosfery potrzebne jest bardzo wąskie pasmo, rzędu 0,7-0,5 angstremów (tyle zapewniają dedykowane filtry). „Nocny” filtr Halpha ma tylko 7 nm, czyli 70 angstremów, a więc jest co najmniej 100x za szeroki.


4) Obserwacje w linii wapnia 393.4 nm.

(źródło: http://astropolis.pl/topic/40014-slonce-w-cak/?p=512730)
Słońce w linii emisyjnej wapnia pokazuje nadzwyczaj kontrastowo pochodnie oraz granulację. Niestety ta długość fali jest już na granicy ultrafioletu i tylko niektóre osoby mają wzrok czuły w tym obszarze. Pozostali nie zobaczą nic. Dodatkowo ultrafiolet jesz szkodliwy dla oka, więc obserwacji nie należy prowadzić zbyt długo. Dlatego też to pasmo jest głównie stosowane w fotografii, bo kamery rejestrują jeszcze taką długość fali. Filtry wapniowe firmy Lunt oferujące bardzo wąskie pasmo, a co za tym idzie wysoki kontrast. Są drogie podobnie, jak filtry Halpha. Istnieje alternatywa w postaci filtru Baader K-line połączony z folią ND3,8. Ten zestaw daje szersze pasmo, ale mimo to efekty są dalej dość dobre, choć wyraźnie gorsze. Nie jest jednak tak źle, jak w przypadku Halpha, gdzie szersze filtry nie wnoszą niczego.

Mam nadzieję, że ten „artykuł” okaże się pomocny dla wielu osób. Moim celem jest, aby linkować do niego w innych tematach, w których ktoś poruszy omawiane tu kwestie zamiast po raz setny pisać to samo. Mam nadzieję, że ten tekst będzie tego „godny” Jeśli popełniłem jakieś błędy, to proszę o ich wytknięcie. Życzę wszystkim pięknej pogody 20 marca

Wszystkie zdjęcia poza ostatnim są mojego autorstwa. Zdjęcie w CaK pożyczyłem od kolegi *Wojtek*, który mam nadzieję nie będzie miał nic przeciwko

Dziękuję Mateusz. Główną przyczyną chęci zakupu oprawy niemal 8" a nie na pełną tubę 12" było to, że folię którą kupiłem, zdążyłem pociąć- na lornetkę, na obiektyw aparatu, na szukacze. Został mi kawałek 20x30. Stwierdziłem, że w zapasie może zostać. Właśnie teraz kupiłem filtr 30x30 drugi już i stwierdziłem- niech się dzieje co chce. Przecież 79zł z dostawą to nie majątek. Oprawę wykonam sam. Te na allegro mają otwór w który wchodzi folia 25x25- także nieco mniej. Z drugiej strony mogłem kupić filtr 25x25 i oprawę od razu ale już ne ma co.

Super, dzięki za podzielenie się wiedzą!
Pytanie jak w tym wszystkim lokują się dostępne na rynku filtry szklane Orion czy Astrozap? Z opisów mogłoby wynikać że jest to segment światła białego, czyli o ile dobrze rozumuję jest to bardziej trwały wariant opcji "folia Baader" z tymże nie zauważyłem tutaj już podziałów na obserwacje i fotografię.

No tak. Filtr szklany jest trwalszy. Polowałem na niego ale są drogie i niedaj Boże pęknie np gdy upadnie. Folia może pokryć pełną aperturę nieiwelkim kosztem. Filtrem ND5 też można śmiało fotografować.

Mateusz, a jak się odniesiesz do tego, że kupne oprawy mają pierścienie o średnicy tylko 19.5 cm dla newtona 300 mm. Warto taką kupować czy lepiej samemu zrobić na pełną tubę ?

Super ten poradnik

Tylko chyba jeszcze nie wspomniałeś, czy folia ma być napięta, czy nie

Nie musi.

Dla pełnego bezpieczeństwa używajcie UV/Ir-cut z foliami. Folie przepuszczają pełne spectrum.

Daniel, faktycznie oprawa na 12" ma otwór tylko ok 8". Osobiście nie bardzo rozumiem, czemu. W każdym razie na Twoim miejscu wykonał bym samodzielnie oprawę na pełną aperturę. W tej gotowej oprawie (pomijając spadek szczegółów) znacznie rośnie udział obstrukcji, więc pewnie kontrast mógłby spaść.

Jeśli chodzi o napięcie folii, to nie ma to znaczenia, bo pofalowanie nie wpływa na jakość obrazu. A z reguły folia jest zamocowana dość luźno, a napina się dopiero pod wpływem nagrzania i rozszerzalności cieplnej plastikowej oprawki

Własnie tej obstrukcji się obawiam dlatego jak tylko dojdze oprawa to jadę do najbliższego tokarza.

Panowie, czy stosując z folią filtr baadera solar continuum, też zalecane było by stosowanie ir/uv cut ? Czy ten filtr już wycina ten zakres ? Bo o ile dobrze "czytam" wykres, to wycina, ale wolę się upewnić bo szkoda oczu.

Też się nad tym zastanawiałem. Wg. tego obrazka http://solarchat.natca.net/media/kunena ... nt-lin.gif filtr SC wycina ultrafiolet a trochę gorzej jest z bliską podczerwienią, ale tym nie ma się już co przejmować, ponieważ wg. kolejnego obrazka http://stargazerslounge.com/uploads/mon ... _thumb.jpg
natężenie światła w zakresie biskiej podczerwieni jest troche mniejsze od światła widzialnego, więc jeśli w świetle widzialnym Słońce nie razi to i podczerwieni nie będzie za dużo. Światło podczerwone nie jest na tyle energetyczne, tak jak ultrafioletowe, żeby doprowadzić do jakiś reakcji chemicznych w oku, co najwyżej minimalnie je podgrzeje. Wg mnie samo szkło w okularach zapewne nie pomaga w transmisji długości fali innych niż widzialne co dodatkowo osłabia natężenie światła ultrafioletowego oraz podczerwonego, ale musze dodać, że wykresów transmisji w funkcji długości fali dla szkła użytego w okularach nie widziałem.

Tak, jak pisałem w artykule - filtr SolarContinuum przepuszcza dużo podczerwieni. Niestety mocno rozpowszechniony wykres transmisji, który kończy się na 700 nm wprowadza nas w błąd, bo przepuszczana podczerwień zaczyna się na ok 800 nm. Tak, jak pisałem do fotografii filtr UV/IR cut jest wręcz niezbędny w parze z SolarContinuum. Bez niego podczerwień masakruje kontrast obrazu.
Wycinanie podczerwieni jest obojętne dla obrazu dla oka, więc w obserwacjach wizualnych pozostaje tylko kwestia "przesadnego" bezpieczeństwa. Filtr SC często stosuje się z folią ND3,8, a więc faktycznie do oka trafia w tym układzie więcej podczerwieni, niż przy obserwacjach przez samą folię ND5, mimo częściowego osłabiania podczerwieni przez filtr. Oka się tym nie usmaży, bo ilość ciepła i tak jest mała, ale nie zaszkodzi tego UV/IR cut tam wsadzić. UV jest przez filtr praktycznie wycinane, a to ono jest tu najbardziej szkodliwe.


Podczerwień tak, jak piszesz powoduje jedynie nagrzewanie się oka, czyli można się nią poparzyć. Ultrafiolet natomiast może uszkadzać komórki zwiększając prawdopodobieństwo zachorowania na raka. Jednak korzystanie z prezentowanych tu metod obserwacji jest całkowicie bezpieczne, bo poziom tych fal jest niski. Ale tak, jak wspomniał Pablito nie zaszkodzi i tak zastosować UV/IR cut, bo lepiej mieć zero szkodliwych fal, niż mało. Szkło faktycznie dość mocno absorbuje UV, dlatego w zasadzie przez okular przechodzi tylko drobny jego ułamek. Podczerwień przepuszcza już znacznie lepiej i osłabia ją tylko trochę.

Filtr w oprawie z otworem 8" też pięknie pokazał Słonko Granulacja jak się patrzy, wspaniały widok

Takie pytanko
Czy coś stoi na przeszkodzie aby używać klina herschela w refraktorze z korektorem petzvala?
( petzval się nie będzie czasem nagrzewał? )

czytalem na CN ze Al Nagler odradzal uzywania quarka z TV 101 (ktory jest na peltzvalu) ze wzgledu na nagrzanie sie wnetrza tuby z wieloma soczewkami.

zapewne wiesz ze hershela nie uzywa sie z refraktorami pow 100mm.

jaki to refraktor na peltzvalu o ktory pytaasz?

BM 152S
Markus Ludes (apm) twierdzi że będzie ok ale wolę jeszcze popytać bo mam wątpliwości.
PS quark to chyba trochę inna bajka.
PS2 na CN czytałem że ktoś rozmawiał z TV w tym temacie o NP101 (też petzval) i powiedzieli mu że nie ma problemu aby zastosować w nim klin herschela

No to i Ja podepnę się do tematu i mam takie pytanie do doświadczonych obserwatorów Słońca. Czy ma znaczenie pora dnia o jakiej prowadzimy obserwacje? Wydaje mi się, że w zakresie światła widzialnego powinno się je prowadzić rano lub wieczorem kiedy atmosfera nie jest tak nagrzana i nie występują turbulencje i prądy powietrzne, a może to nie ma znaczenia. Posiadam szklanego Oriona na mój refraktor i mam zamiar trochę pooglądać naszą gwiazdę dzienną.

Najlepsze warunki są po wschodzie Słońca jak ziemskie obiekty są wychłodzone po nocy i nie unoszą się nad nimi kominy konwekcyjne jak po południu i wieczorem które znacznie pogarszają obraz i psują obraz granulacji słonecznej

Ja też się podepnę, czy do synty 8" można zakupić pełno-aperturowy filtr szklany? Nie ukrywam, że bardzo spodobał mi się obraz Słońca z transmisji Zaćmienia Słońca , którą oglądałem w Grudziądzu

Ludes kiedyś sprzedawał takie szklane filtry słoneczne o dokładności L/8 ale ich cena zwala z nog

Tak, teoretycznie z rana powinno być najlepiej, ale też nie za wcześnie, bo jak Słońce jest nisko, to mamy grubą warstwę atmosfery pod drodze i i tak jest kaszana. Generalnie seeing jest nieprzewidywalny i czasem może być super rano, czasem w południe, a czasem wieczorem. Szczerze mówiąc trudno określić jakąś ścisłą regułę, bo jest tu podobnie jak przy planetach - nigdy nie wiesz, czego się spodziewać.

Warto sobie zrobić osłonę termiczną na tubę, żeby się tak nie nagrzewała (szczególnie, jak jest czarna). Najprościej nawet białe prześcieradło Najlepiej jest mieć tu białą syntę, bo z nią nie ma takich problemów.

O izolację nie problem:


To skutecznie blokuje grzanie tuby na czas fotografowania. Są też żółte filtry - czy to wąskopasmowe, czy inne, które dadzą ładną barwę zamiast białego obrazu z folii. Znacznie lepiej się to skaluje cenowo niż wszystko szklane.

Koledzy a jak to jest z źrenicami wyjściowymi w przypadku obserwacji słońca?
Pamiętam że na stronie jednego z dystrybutorów prawdopodobnie przy folii baader pisali że należy zapoznać się z tym tematem koniecznie. Czy zbyt duże/małe mogą być niebezpieczne?
Stosowałem 0.5 - 3mm i na razie odpukać wzroku nie straciłem.