Obiekt tygodnia 12.04.2020 System Keenana (Arp 104)

Postlukost | 15 Kwi 2020, 01:00

System (znany także jako para) Keenana lub Arp 104 to duet odległych o ok. 130 milionów lat świetlnych i sąsiadujących w przestrzeni galaktyk – spiralnej z poprzeczką NGC 5218 oraz eliptycznej NGC 5216. W necie jest nieco bałaganu, jeśli chodzi o ich dystans względem Domańskiego Wierchu, skąd ostatnio je oglądałem – przykładowo na stronie https://apod.nasa.gov/apod/ap100702.html podano 17 milionów lat świetlnych. Także odnośnie typów obu galaktyk znajdziemy pewne nieścisłości – choćby na stronie https://www.noao.edu/image_gallery/html/im1270.html określono obie jako spiralne.

Jedno jest pewne – parka znajduje się w konstelacji Wielkiej Niedźwiedzicy, a odkryta została 19 marca 1790 przez – a jakże – Williama Herschela.

Galaktyki są zbliżone pod względem jasności (12mag z kawałkiem) i rozmiarów (2,6'x1.9' w przypadku NGC 5216 i 1,7'x1.4' odnośnie 5218). Na ziemskim niebie są oddalone od siebie o ok. 4’, przy czym 5218 jest zlokalizowana na północy, a 5216 na południe od niej.

Nazwa wzięła się od Philipa C. Keenana, który w 1935 r. jako pierwszy dostrzegł na zdjęciach „most” łączący obie galaktyki, powstały w wyniku oddziaływania grawitacyjnego pomiędzy nimi; przyjmuje się, że do największego zbliżenia galaktyk doszło ok. 300 milionów lat temu.

Ten most/włókno to seria kompleksów gwiazdotwórczych, utworzonych z gazu, pyłu oraz nowopowstałych, gorących i masywnych gwiazd. Galaktyki wielokrotnie zbliżały się do siebie, a w odległej przyszłości zapewne połączą się w jeden obiekt - co wbrew pozorom jest dość częstym zjawiskiem.

Image

źródło: https://www.noao.edu/image_gallery/html/im1270.html

Gdy obserwowałem je w marcu, z użyciem newtona 350/1500 i okularu APM 12,5 mm, warunki naprawdę dopisały – przejrzystość po napływie arktycznej masy powietrza robiła duże wrażenie, było mroźno, lecz bezśnieżnie

W powiększeniu ok. 120x (źrenica 3 mm) to dwie oczywiste, niewielkie mgiełki – jedna wyraźniej zarysowana, o dość jednolitej strukturze, nieco rozciągła, bez widocznego detalu (5218), zaś druga (5216) bardziej rozmyta, owalna, z widocznym jaśniejszym centrum zanurzonym w słabszej otoczce, najlepiej widocznej przy użyciu techniki zerkania.

W polu widzenia APMa 12,5 mm mieści się też trzecia galaktyczka, oznaczona jako NGC 5205. Nie jest specjalnie efektowna – ot, niepozorna mgiełka jakich wiele patrząc w kierunku galaktycznego bieguna. Innej, bliskiej sąsiadki – malutkiej PGC 2641182 – nie byłem w stanie wyzerkać, choć starałem się przez dłuższą chwilę.

Mostu materii też niestety nie widać (mogą się za niego zabrać posiadacze luster 48 cali, zamieszkali w Teksasie - w takiej aperturze to pasmo jest podobno dość oczywiste), lecz same galaktyki nie powinny stawiać większego oporu nawet pod lekko spaskudzonym przez LP niebem. Kilka lat wcześniej widziałem je bez problemu w dwunastu calach, a i nieco mniejsze apertury powinny dać radę.

Tak nasze bohaterki prezentują się w dwunastce:

Image

https://www.cloudynights.com/topic/5396 ... ns-system/

Oczywiście galaktyk z wybiegającymi z nich pasmami materii jest nieco więcej - „ogonki” mają chociażby słynne Myszy (NGC 4676 A/B, Arp 242 w Warkoczu Bereniki). Tym, co łączy je z naszymi bohaterkami, jest brak możliwości zaobserwowania tych zniekształceń ogólnie dostępnym, amatorskim sprzętem. ;)

Sprawdziłem przy okazji, czy parka została ujęta w „The Night Sky Observer's Guide” – niestety nie, a szkoda. Wychodzi na to, że autorzy „NSOGa” kierowali się raczej kryterium atrakcyjności wizualnej obiektu. Zdecydowanie błędne podejście. ;)

A, zapomniałbym - starhopping w ich kierunku nie jest specjalnie upierdliwy, bo nie brakuje w okolicy jasnych gwiazd odniesienia. Najlepiej chyba rozpocząć go od alfy Smoka i pobliskiej gwiazdy 10 Dra o jasności 4.6mag, kończąc niecałe 3 stopnie na południowy zachód od tej ostatniej. Dobra mapka nieba nie zawadzi.

To jeden z celów wartych odwiedzenia nie tyle ze względu na aparycję, lecz świadomość czym jest to, na co patrzysz. Jeśli takie podejście do Ciebie przemawia, koniecznie spróbuj i daj znać jak poszło!
 
Posty: 998
Rejestracja: 28 Lis 2009, 20:10

 

PostDominik Woś | 15 Kwi 2020, 06:44

Fajna parka ale zdjęcie trzeba dłubnąć aby było bardziej przyjazne wizualnie. :wink:

Obiekt tygodnia 12.04.2020 System Keenana (Arp 104): Arp104-500_.jpg


Pozdrawiam,
Dominik
Pozdrawiam,
Dominik
 
Posty: 4399
Rejestracja: 26 Lip 2005, 22:05
Miejscowość: Łomianki /k Warszawy

Użytkownicy przeglądający to forum: Brak zarejestrowanych użytkowników oraz 15 gości

AstroChat

Wejdź na chat